ลองนึกภาพว่าคุณกำลังเดินทางมาได้ครึ่งทางของชีวิต คุณหยุดมองย้อนกลับไปและเริ่มตั้งคำ คำ ถามว่า ‘ฉันมาถูกทางแล้วจริงเหรอ?’ ‘สิ่งที่ฉันทำ ทำ อยู่ตอนนี้คือสิ่งที่ฉันต้องการจริงๆ หรือเปล่า?’ นี่แหละคือแก่นของ วิกฤตวัยกลางคน
ก่อนอื่น เราต้องเข้าใจว่าวิกฤตวัยกลางคนไม่ใช่แค่เรื่อง “อยากได้รถสปอร์ตคันใหม่” หรือ “อยากมีแฟนเด็ก” แต่มันคือช่วงเวลาของการ ทบทวนชีวิตครั้งใหญ่ โดยทั่วไปแล้ววิกฤตวัยกลางคนจะเกิดในช่วงอายุ 40-60 ปี แต่ก็แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล สาเหตุหลักนั้นมาจากการที่บุคคลเหล่านั้นมีความตระหนักถึงความตายที่กำลังจะมาถึง รู้สึกว่าชีวิตเดินทางมาได้ครึ่งทางแล้ว และเวลาที่เหลืออยู่มีจำ จำ กัด ทำ ทำ ให้บุคคลเหล่านั้นหลันหลังกลับไปถามตัวเองในใจว่า ที่ผ่านมา “ฉันประสบความสำ สำ เร็จอย่างที่หวังไว้ไหม?“
“ชีวิตฉันมาถึงจุดที่ฉันต้องการจริงๆ เหรอ?” เมื่อหันกลังกลับไปทบทวนจึงพบกับการรู้สึกว่าตนเองผ่านความรู้สึกสูญเสีย มีทั้ง สูญเสียความเยาว์วัย, สูญเสียโอกาสที่ไม่ได้ทำ ทำ ,สูญเสียภาพลักษณ์ที่เคยมี, การเปลี่ยนแปลงในหน้าที่การงาน, การดูแลพ่อแม่ที่สูงอายุ, การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและสุขภาพ ส่งผลให้เหตุการณ์เหล่านั้นนั้นไปกระตุ้นความรู้สึกไม่พอใจกับชีวิตปัจจุบัน ทั้งเรื่องงาน ความสัมพันธ์ หรือสถานะทางสังคม
สัญญาณและอาการที่พบบ่อย อาทิ การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การตัดสินใจครั้งใหญ่และฉับพลัน (เช่น เปลี่ยนงาน, หย่าร้าง, ย้ายบ้าน) สนใจกิจกรรมหรือความสัมพันธ์ที่แตกต่างไปจากเดิม (อาจจะเป็นการผจญภัยหรือความสัมพันธ์ใหม่)ช้เงินเกินตัว หรือลงทุนในสิ่งที่ไม่จำ จำ เป็น ใส่ใจรูปลักษณ์ภายนอกมากขึ้นอย่างผิดสังเกต (ทำศัลยกรรม, ออกกำลังกายหักโหม)
อาการทางอารมณ์และจิตใจที่เปลี่ยนไป เช่น รู้สึกว่าชีวิตไม่มีความหมาย แม้จะมีทุกอย่างแล้วก็ตาม ความวิตกกังวล หรือ ซึมเศร้า หงุดหงิดง่าย, เบื่อหน่าย, ไม่มีแรงจูงใจ, รู้สึกเศร้าหรือหดหู่การตั้งคำ คำ ถามกับตัวเอง: “ฉันเป็นใคร?”, “ฉันต้องการอะไรในชีวิตกันแน่?”, “ชีวิตฉันมีความหมายอะไร?” โหยหาอดีต คอยรำ รำ ลึกถึงความหลังบ่อยๆ มีความรู้สึกว่าอยากกลับไปเป็นเหมือนเมื่อก่อน ความกังวลเรื่องสุขภาพและความแก่ชรา หมกมุ่นกับการดูแลสุขภาพหรือกังวลเรื่องริ้วรอย เป็นต้น
สิ่งเหล่านี้ ไม่ใช่โรค แต่เป็นช่วงเวลาของการเปลี่ยนแปลงทางจิตวิทยาและอารมณ์ที่สำคัญ
ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อบุคคลเข้าสู่ช่วงวัยกลางคน ไม่ใช่เป็นโรคร้ายแรง เป็นโอกาสในการเติบโตและทบทวนตัวเอง บางคนอาจจะผ่านไปได้ด้วยดีและค้นพบความหมายใหม่ๆ ในชีวิต ในขณะที่บางคนอาจจะประสบปัญหาและต้องการความช่วยเหลือ ประสบการณ์ของแต่ละคนไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับบุคลิกภาพ, สถานการณ์ชีวิต, และการสนับสนุนจากคนรอบข้าง ควรให้ความสำคัญกับการรับมือ เช่น การยอมรับความรู้สึก, การตั้งเป้าหมายใหม่ที่สมจริง, การหาความสุขจากสิ่งที่มีอยู่, การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญหากจำเป็น
วิกฤตวัยกลางคน ที่จริงแล้วเป็นช่วงเวลาที่หลายคนต้องเจอ เป็นการพัฒนาทางจิตวิทยาที่สำคัญที่สามารถนำไปสู่การเติบโตและ การค้นพบตัวเองใหม่ๆ ได้เช่นกัน ถ้าเข้าใจและรับมือกับมันได้ดี ก็จะสามารถผ่านช่วงนี้ไปได้อย่างเข้มแข็งและมีความสุขขึ้น
บทความโดย: นพ.ธีรเจต ลีลาพากเพียร 
