โรคหัวใจและหลอดเลือด เป็นภาวะที่พบได้บ่อยและเป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิต 1 ใน 3 อันดับแรกที่เป็นปัญหาทางสาธารณสุข แม้ว่าการรักษาทางการแพทย์จะมีการรักษาที่ก้าวหน้ามากขึ้น เช่น การทำหัตถการขยายหลอดเลือดหัวใจ (Percutaneous Coronary Intervention) หรือการผ่าตัดต่อเส้นเลือดหัวใจ (Coronary Bypass Surgery) แต่ก็ไม่ทำให้โรคหายขาดถาวร คนไข้ยังสามารถกลับมาเป็นโรคซ้ำได้อีก
ดังนั้น การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมและวิถีชีวิตจึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือด การเลือกอาหารที่เหมาะสม การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ การลดความเครียด การควบคุมระดับไขมัน LDL และการรับประทานยาเพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดลิ่มเลือดเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้สุขภาพหัวใจดีขึ้นได้
10 อาการเตือนโรคหัวใจและหลอดเลือด
- เจ็บแน่นหน้าอก
- ปวดร้าวที่กราม คอ แขน หรือหลัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้ามีอาการเจ็บหน้าอกร่วมด้วย
- จุกแน่นบริเวณลิ้นปี่
- หายใจไม่อิ่ม
- เหนื่อยง่ายผิดปกติ
- วิงเวียนศีรษะหรือเป็นลม
- นอนราบแล้วหายใจไม่ออก
- บวมที่ขาและข้อเท้าทั้ง 2 ข้าง
- หัวใจสั่นหรือเต้นผิดปกติ
- มือเท้าเย็นหรือม่วง
10 ข้อปฏิบัติเพื่อสุขภาพหัวใจที่แข็งแรง
- ออกกำลังกายเป็นประจำ – ควรออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ หรือปั่นจักรยาน อย่างน้อย 30-60 นาที/วัน และไม่น้อยกว่า 5 วันต่อสัปดาห์
- ควบคุมน้ำหนัก – ควรควบคุมน้ำหนักให้ดัชนีมวลกายอยู่ในช่วงปกติ (BMI 5-24.9 kg/m2) โดยจากข้อมูลคนที่มีภาวะอ้วนมีโอกาสเกิดโรคหัวใจเร็วกว่าและมีอายุขัยที่สั้นกว่าคนที่น้ำหนักปกติ
- หลีกเลี่ยงบุหรี่และสารเสพติด – การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่ทำให้หลอดเลือดตีบตันและเสียชีวิต
- รับประทานผักและผลไม้ – ผักผลไม้มีประโยชน์ในการช่วยลดไขมันเลว (LDL), ควบคุมความดันโลหิต และบางชนิดมีสารต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant) ที่ช่วยลดการอักเสบในร่างกาย
- ลดความเครียด – ฝึกสมาธิหรือทำกิจกรรมที่ช่วยให้จิตใจสงบเพื่อลดภาวะเครียดสะสม
- ลดหรือหลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ – การดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณที่มากเกินไปเพิ่มความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดหัวใจ
- การนอนหลับอย่างมีคุณภาพและเพียงพอ – สังเกตอาการแสดงของภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ (sleep apnea) ได้แก่ นอนกรน, สำลักขณะนอนหลับ, หยุดหายใจขณะนอนหลับ เป็นต้น และทำการตรวจรักษา
- หลีกเลี่ยงมลพิษทางสิ่งแวดล้อม – ภาวะมลพิษทางอากาศ เช่น 5 และมลพิษทางเสียง เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ
- ฉีดวัคซีน – วัคซีนบางชนิดมีข้อมูลว่าช่วยลดโอกาสเกิดภาวะหัวใจขาดเลือดฉับพลันได้ อาทิเช่น วัคซีนไข้หวัดใหญ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มคนสูงอายุหรือคนไข้ที่มีโรคหัวใจอยู่เดิม
- ควบคุมโรคประจำตัวและรับประทานยาสม่ำเสมอ – การควบคุมระดับความดันโลหิต, ระดับไขมันและน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม รวมถึงการรับประทานยาสม่ำเสมอช่วยชะลอการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ
สุขภาพหัวใจที่ดี เริ่มต้นที่ตัวคุณ การปฏิบัติตามข้อแนะนำข้างต้นจะช่วยให้คุณมีสุขภาพหัวใจและหลอดเลือดที่แข็งแรง ลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อน และเพิ่มคุณภาพชีวิตในระยะยาว อย่ารอช้า! เริ่มดูแลหัวใจของคุณตั้งแต่วันนี้ เพื่อสุขภาพที่ดีในวันข้างหน้า
บทความโดย: นพ. เตชเสน แดงพลอย
