Skip to content

มารู้จักโรคไบโพล่า (Bipolar Disorder)

โรคไบโพลาร์ คืออะไร ?

ไบโพลาร์ แปลเป็นภาษาไทยว่า อารมณ์สองขั้ว ในความเป็นจริงแล้ว มนุษย์ มีอารมณ์มากกว่า 2 ขั้ว อารมณ์ที่เป็นธรรมชาติ เช่น อารมณ์โกรธ หงุดหงิด รำคาญใจ สิ้นหวัง เสียใจ กลัว หวาดระแวง ก้าวร้าว อารมณ์เศร้า ดีใจ ชื่นใจ ปิติ ยินดี แม้แต่อารมณ์เฉยๆ แต่ในทางการแพทย์แล้ว คนที่ได้รับการวินิจฉัย ไบโพลาร์ เราจะเพ่งเล็ง ไปที่อารมณ์ซึมเศร้า ที่มากเกินกว่าปกติ และอารมณ์ดีเกินเหตุ เพียงแค่ 2 อย่าง

แพทย์ถือว่า โรคซึมเศร้า และไบโพลาร์ เป็นคนละโรค ไม่ใช่โรคเดียวกัน แต่จัดอยู่ใน “กลุ่มโรค” เดียวกัน คือกลุ่มโรคอารมณ์แปรปรวน (mood disorder) สาเหตุที่เราไม่จัดเป็นโรคเดียวกัน เนื่องจากว่า พยาธิกำเนิดโรค การดำเนินโรค และวิธีการดูแลรักษา ของทั้งซึมเศร้าและไบโพลาร์นั้น มีความแตกต่างกัน ค่อนข้างจะชัดเจน

คำถามที่พวกหมอ หรือจิตแพทย์เจอกันบ่อย คืออะไร?

คือ แล้วเมื่อไหร่ ถึงเรียกว่า เศร้าเกินไป หรือ ครื้นเครงมากกว่าปกติ แท้จริงแล้วเส้นแบ่งกั้นทางอารมณ์ ระหว่างความปกติและผิดปกตินั้นไม่มีชัดเจนแต่เราอาศัยเกณฑ์การตัดสินเชิงพฤติกรรมเป็นหลัก เช่น เศร้ามากจนไปทำงานไม่ได้ ดำเนินชีวิตประจำวันได้ลำบาก มีภาวะเก็บตัว คนรอบข้างเห็นชัดเจนว่า คนๆนั้นมีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างชัดเจน ไม่เป็นคนเดิม มีความคิดสั้นอยากตาย หรือมีพฤติกรรมที่หลุดออกจากไปจาก ปกติของสังคม เช่น แก้ผ้าเดินออกจากบ้าน มีหูแว่วภาพหลอน เป็นต้น

สิ่งที่ไบโพลาร์แตกต่างจากซึมเศร้า คืออะไร?

คือ อารมณ์ขั้วแมเนีย (Mania) ผู้ป่วยจะมีพฤติกรรม พูดไวมากขึ้นกว่าปกติ ความคิดแล่นเร็ว คิดซ้อนกันหลายเรื่อง จนพูดไม่ทัน หงุดหงิดโมโหง่ายกว่าปกติ มีพฤติกรรมเสี่ยงอันตรายมากขึ้น เช่น ขับรถไว จับจ่ายใช้สอยเยอะจนเป็นหนี้สิน และจะมีความมั่นใจในตนเองเกินปกติ คิดว่าตนเองเป็นคนสำคัญ บางคนคิดว่าตนเองเป็นบุคคลที่มีชื่อเสียงในอดีตที่เสียชีวิตไปแล้ว เป็นพระเจ้าแผ่นดิน เป็นเจ้าแม่กวนอิม เป็นต้น

สิ่งที่ไบโพลาร์แตกต่างจากซึมเศร้า คืออะไร?

สิ่งสำคัญคือ ผู้ป่วยจะเชื่ออย่างฝังแน่นว่า เรื่องเหล่านั้นเป็นเรื่องจริง (egosyntonic) คิดว่าตนเองเจ็บป่วยทางจิตแต่อย่างใดทั้งที่คนรอบข้างผู้ซึ่งหวังดีต่อผู้ป่วยนั้นทราบกันหมดว่าอันนี้มันเกินคำว่าปกติไปแล้ว

ดังนั้นจึงพบบ่อยๆว่า คนไข้ไบโพลาร์ จะไม่มาพบแพทย์ในช่วงที่เป็นแมเนีย แต่มักจะตัดสินใจมาพบแพทย์ในช่วงที่ตนเองพบหรือเผชิญกับภาวะขั้วซึมเศร้าแทน นั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมคนไข้ไบโพลาร์หลายคน มักได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคซึมเศร้า (depressive disorder) มาก่อน แล้วจึงได้รับการเปลี่ยนวินิจฉัยเป็นโรคอารมณ์ 2 ขั้ว (Bipolar Disorder) ภายหลัง การดำเนินโรคมักจะยาวนาน มีหน่วยเป็นหลักเดือนหรือหลักปี ถ้าใครมีอารมณ์แปรปรวนแค่วันหรือสองวันอันนั้นยังไม่นับเป็นผู้ป่วยไบโพลาร์

สิ่งที่ไบโพลาร์แตกต่างจากซึมเศร้า คืออะไร?

โดยทั่วไปแล้ว คนไข้ที่เป็นไบโพลาร์ มักมีช่วงแมเนียติดต่อกันประมาณ 3 เดือน และสลับไปเป็นซึมเศร้าต่ออีก 3 เดือน เป็นแบบนี้เรื่อยไป และมักเป็นไปตลอดชีวิต หากไม่ได้เข้ารับการบำบัดรักษาโดยจิตแพทย์ และนักจิตบำบัด ความเข้าใจผิดที่พบบ่อยเกี่ยวกับโรคไบโพลาร์ คือ สังคมมักมองว่า ผู้ป่วยเหล่านี้ เรียกร้องความสนใจ หรือว่าแกล้งทำซึ่งในความเป็นจริงแล้ว เขาไม่ได้แกล้ง แต่เขาควบคุมตนเองไม่ได้ด้วยซ้ำ และโรคเหล่านี้ไม่เกี่ยวกับความอ่อนแอ ถึงแม่ว่าผู้ป่วยมักจะตกเป็นจำเลยทางสังคมว่าเป็นภาระ หรือก่อให้เกิดปัญหาในที่สาธารณะบ้างก็ตาม

หากใครมีญาติเป็นไบโพลาร์ แนะนำให้พามารักษากับจิตแพทย์ด่วน อย่ากลัวการพบแพทย์มากเกินไป เพราะโรคเหล่านี้รักษาได้และถึงแม้ว่าจะไม่ใช่โรคติดต่อ แต่ก็สามารถทำให้คนรอบข้างหงุดหงิด รู้สึกว่าตนเองเป็นบ้า หรือ กลายเป็นซึมเศร้าได้เช่นกัน

 
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านจิตเวชและการนอนหลับ
 
ศูนย์สุขภาพจิต โรงพยาบาลกรุงเทพพัทยา

ศูนย์สุขภาพจิต จิตเวช

แชร์ :

บทความสุขภาพที่เกี่ยวข้อง