ท้องเสียท้องร่วงเป็น ๆ หาย ๆ ไม่ใช่เรื่องเล็กอีกต่อไป เพราะว่านั่นเอาจเป็นสัญญาณของความผิดปกติในลำไส้ใหญ่อย่างโรคลำไส้ใหญ่อักเสบ ซึ่งเป็นโรคที่ส่งผลกระทบร้ายแรงต่อลำไส้และระบบทางเดินอาหาร หากปล่อยไว้ไม่พบแพทย์รักษาให้ถูกจุดอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรงมะเร็งลำไส้ได้
โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรังคืออะไร ?
โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรังชนิดเป็นแผล (Ulcerative Colitis) จัดอยู่ในกลุ่มโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง หรือ Inflammatory Bowel Disease (IBD) เป็นกลุ่มอาการที่ส่งผลกระทบต่อระบบทางเดินอาหาร เกิดจากความผิดปกติในลำไส้ชนิดเรื้อรัง สำหรับโรคลำไส้ใหญ่อักเสบ หรือ Ulcerative Colitis เป็นภาวะที่เกิดการอักเสบเรื้อรังภายในลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรง ซึ่งเป็นอวัยวะลำดับท้าย ๆ ในระบบทางเดินอาหาร การอักเสบจะเริ่มต้นตั้งแต่เป็นแผลขนาดเล็กจนเยื่อบุลำไส้ใหญ่เกิดความเสียหายมากขึ้น ซึ่งอาจทำให้มีเลือดออกและมีหนองได้ ผลกระทบจากการอักเสบมักทำให้ผู้ป่วยท้องร่วงท้องเสียอย่างรุนแรง ในผู้ป่วยบางรายอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายถึงชีวิต
ในกลุ่มโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (IBD) ยังมีอีกโรคหนึ่งที่ส่งผลต่อทางเดินอาหารเช่นเดียวกัน คือ โรคโครห์น (Crohn’s Disease) เป็นโรคที่ทำให้เกิดอาการบวม ระคายเคืองในระบบทางเดินอาหาร และสามารถเกิดได้ตั้งแต่แต่บริเวรปากจนถึงทวารหนัก ผู้ป่วยแต่ละรายจะมีตำแหน่งของการบวมอักเสบแตกต่างกันไป แต่ส่วนใหญ่มักเกิดที่ลำไส้เล็กและแพร่กระจายไปส่วนลึกของสำไล้ ส่งผลให้มีอาการปวดท้อง ท้องเสีย น้ำหนักลด และมีเลือดออกทางทวารหนัก ความรุนแรงของโรคโครห์นอาจทำรู้สึกเจ็บปวดและร่างกายทรุดโทรม และในบางรายอาจรุนแรงมากอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนหรือเสียชีวิตได้
อาการของโรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรัง
อาการของโรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรังชนิดเป็นแผล (Ulcerative colitis) มีอาการหลายอย่าง ความรุนแรงของอาการขึ้นอยู่กับตำแหน่งของการอักเสบ และระยะเวลาที่เป็นโรค ในช่วงแรกผู้ป่วยที่เป็นโรคลำไส้ใหญ่อักเสบอาจมีอาการดังต่อไปนี้
- ท้องเสียอย่างรุนแรง กลั้นขับถ่ายลำบาก
- ปวดท้อง และเป็นตะคริวที่ท้อง
- รู้สึกเหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้า
- น้ำหนักลด
- โลหิตจาง
ในระยะที่โรคกำเริบหรือกินเวลานาน คนไข้อาจมีอาการดังต่อไปนี้
- ท้องเสียรุนแรง และอาจถ่ายเป็นเลือด มีเมือกหรือมีหนองในปะปน
- รู้สึกเจ็บหรือปวดบริเวณทวารหนัก
- เลือดออกทางทวารหนัก
- เป็นตะคริวรุนแรง
- มีไข้
- มีผื่นบนผิวหนัง
- มีแผลในปาก
- ปวดข้อ
- ตาแดงและเจ็บแสบ
- หากโรคนี้เป็นในเด็กอาจทำให้กระบวนการเจริญเติบโตผิดปกติ หรือโตช้าผิดปกติ
สาเหตุของโรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรัง
สาเหตุที่แท้จริงของโรคลำไส้ใหญ่อักเสบปัจจุบันยังไม่มีข้อสรุปที่แน่ชัด การศึกษาโรคลำไส้ใหญ่อักเสบในอดีตเชื่อว่าอาหารและความเครียดเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้โรคมีความรุนแรงขึ้น แต่ไม่ใช่สาเหตุหลักที่ทำให้เกิดโรคลำไส้อักเสบ ส่วนทฤษฎีที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในปัจจุบันคือ โรคลำไส้ใหญ่อักเสบอาจเกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันที่เข้าไปต่อกรกับแบคทีเรียในลำไส้แต่กลับส่งผลกระทบต่อเนื้อเยื่อในลำไส้จนเกิดเป็นแผลอักเสบ อย่างไรก็ตามปัจจุบันแม้จะยังไม่มีข้อสรุปสาเหตุที่แน่ชัด แต่ก็มีการคาดการณ์ว่าสาเหตุน่าจะมาจากพันธุกรรมและสภาพแวดล้อม
การตรวจโรคสำใส้ใหญ่อักเสบเรื้อรัง
โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเป็นโรคที่สร้างความเสียหายต่อลำไส้และระบบทางเดินอาหาร การที่แพทย์จะตรวจพบว่าคนไข้เป็นโรคลำไส้อักเสบหรือไม่นั้น อาศัยการพิจารณาอาการ ประวัติสุขภาพ รวมถึงการตรวจด้วยวิธีการเฉพาะบางอย่างที่จะช่วยให้แพทย์วินิจฉัยได้ดีขึ้น เช่น
- การตรวจเลือด ในการตรวจหากพบว่าคนไข้มีธาตุเหล็กในเลือดต่ำหรือเป็นโรคโลหิตจาง อาจมีสาเหตุมาจากอาการเลือดออกในลำไส้ตรงหรือทวารหนักซึ่งเป็นอาการอย่างหนึ่งของโรคลำไส้อักเสบ
- การทดสอบตัวอย่างอุจจาระ ความผิดปกติของเซลล์เม็ดเลือดขาว หรือโปรตีนบางชนิดในผลตรวจตัวอย่างอุจจาระแพทย์สามารถบอกได้ว่าคนไข้มีการติดเชื้อ เลือดออกในลำไส้ หรือมีร่องรอยการอักเสบในลำไส้หรือไม่ นอกเหนือจากนี้ยังสามารถแยกแยะได้ว่าคนไข้มีความผิดปกติในลำไส้จากโรคลำไส้อักเสบ หรือการติดเชื้อปรสิตและเชื้อไวรัสกันแน่
- การทดสอบด้วยเทคโนโลยีสร้างภาพเสมือน การตรวจหาโรคลำไส้อักเสบอาจมีการใช้เทคโนโลยี MRI หรือ CT-Scan ขึ้นอยู่กับข้อบ่งชี้และความเห็นของแพทย์ ซึ่งแพทย์ผู้ตรวจอาจต้องการใช้ภาพเสมือนเพื่อนำมาวินิจฉัยโรคเพิ่มเติม
- การทดสอบด้วยการส่องลำกล้อง การทดสอบจะใช้ลำกล้องพิเศษที่มีขนาดเล็กและยืดหยุ่น (endoscopy) ส่องดูความผิดปกติภายในลำไส้ ซึ่งการตรวจมีอยู่ 2 แบบ ขึ้นอยู่ข้อบ่งชี้ของคนไข้ โดยแบบที่ 1 การส่องกล้องลำไส้ใหญ่ทั้งหมด หรือ Colonoscopy และแบบที่ 2 คือการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ส่วนปลายและลำไส้ตรง หรือ Flexible sigmoidoscopy
โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรังเป็นสาเหตุหนึ่งของมะเร็งลำไส้
นอกเหนือจากกลับมารักษาสุขภาพตัวเองแล้ว เหตุผลของการตรวจและรักษาโรคลำไส้ใหญ่อักเสบยังเป็นการป้องกันความเสี่ยงในการเป็นมะเร็งลำไส้ เนื่องจากโรคลำไส้ใหญ่อักเสบเกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกันไปทำลายเนื้อเยื่อผนังลำไส้ เซลล์บริเวณนั้นก็จะเกิดการพยายามฟื้นฟูความเสียหาย ในระยะยาววงจรนี้ทำให้เซลล์เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง และอาจจะทำให้เซลล์ปกติพัฒนาไปเป็นเซลล์มะเร็งจนลุกลามกลายเป็นโรคมะเร็งลำไส้ในที่สุด
อาการของโรคลำไล้อักเสบล้วนเป็นอาการที่สร้างความเจ็บปวดและความทรมานให้กับผู้ที่ป่วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อปล่อยโรคไว้ไม่ได้เข้ากระบวนการรักษา อาการท้องเสียที่เป็นอาการที่พบได้ทั่วไปของโรคนี้จึงเป็นสัญญาณเตือนด่านแรก ๆ หาก ไม่ทราบสาเหตุของอาการท้องเสียและรักษาด้วยตัวเองไม่หาย ไม่ดีขึ้นควรรีบพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยสาเหตุและวางแผนรักษาให้เร็วที่สุด
หากมีข้อสงสัยสามารถทำนัด สอบถามข้อมูลหรือปรึกษากับทีมศูนย์ระบบทางเดินอาหารและตับ ได้ที่ทุกช่องทางการติดต่อของโรงพยาบาลกรุงเทพพัทยา
