ภาวะที่ไตมีการเสื่อมหน้าที่ลง ไม่สามารถขับของเสีย สารน้ำและเกลือแร่ส่วนเกินออกจากร่างกายได้ ผู้ป่วยอาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร มีภาวะบวมหรือมีน้ำท่วมปอด มีระดับโพแทสเซียมในเลือดสูงและมีการคั่งของกรดในร่างกาย รวมถึงความผิดปกติของเกลือแร่อื่นๆ ซึ่งจะส่งผลเสียต่อการทำงานของเซลล์ และอวัยวะระบบต่างๆ ของร่างกายในกรณีที่รุนแรงมากอาจทำให้เสียชีวิตได้ แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่
ภาวะไตวายเฉียบพลัน (Acute kidney injury, AKI) หมายถึง ภาวะที่ไตมีการเสื่อมหน้าที่ลงอย่างรวดเร็วในระยะเวลาเป็นวัน โดยมีลักษณะข้อใดข้อหนึ่งดังต่อไปนี้
- มีการเพิ่มขึ้นของระดับครีอะตินีนในเลือดมากกว่าหรือเท่ากับ 0.3 มก./ดล. ภายใน 48 ชั่วโมง
- มีการเพิ่มขึ้นของระดับครีอะตินีนในเลือดมากกว่าหรือเท่ากับ 1.5 เท่าของค่าครีอะตินีนเดิมที่คาดว่ามีความผิดปกติเกิดขึ้นในช่วงไม่เกิน 7 วัน ก่อนหน้านี้
- มีปริมาณปัสสาวะน้อยกว่า 0.5 มล./น้ำหนักตัว 1 กก./ชม. เป็นเวลามากกว่า 6 ชั่วโมง
ความรุนแรงของภาวะไตวายเฉียบพลันแบ่งออกเป็น 3 ระดับ การรักษาด้วยการบำบัดทดแทนไตมักมีบทบาทในผู้ที่มีภาวะแทรกซ้อนจากไตวายโดยไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยการบริหารยาร่วมกับการให้สารน้ำและเกลือแร่อย่างเหมาะสมหรือผู้ที่จำเป็นต้องได้รับการจัดการปริมาณสารน้ำ สารอาหารและเกลือแร่ให้สมดุลและเพียงพอ หรือผู้ที่มีสาเหตุที่คาดว่าจะแก้ไขให้ดีขึ้นได้ด้วยการฟอกเลือด วิธีการบำบัดทดแทนไตสำหรับผู้ป่วยไตวายเฉียบพลันอาจเลือกใช้การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมหรือการล้างไตทางช่องท้อง ซึ่งจะพิจารณาจากความเหมาะสมทางคลินิกของผู้ป่วย สาเหตุของภาวะไตวายเฉียบพลันและโรคร่วมของผู้ป่วย รวมถึงความพร้อมของอุปกรณ์และบุคลากรทางการแพทย์
โรคไตเรื้อรัง (Chronic kidney disease, CKD) หมายถึง ภาวะที่ไตเสื่อมหน้าที่ลงอย่างช้าๆ หรือมีสัญญาณของการทำลายเนื้อไตที่ค่อยเป็นค่อยไปในระยะเวลานานกว่า 3 เดือนขึ้นไป แบ่งออกเป็น 5 ระยะตามระดับการทำงานของไตที่เหลืออยู่ การรักษาด้วยการบำบัดทดแทนไตจะเริ่มมีบทบาทเมื่ออัตราการกรองของไต (glomerular filtration rate, GFR) ต่ำกว่า 6 มล./นาที/1.73 ตร.ม. หรือผู้ที่มี GFR ต่ำกว่า 15 มล./นาที/1.73 ตร.ม. ร่วมกับมีภาวะแทรกซ้อนที่เกิดโดยตรงจากโรคไตซึ่งไม่ตอบสนองต่อการบริหารยาหรือมีภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายรุนแรงต่อผู้ป่วย
